Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Birleşmiş Milletler Çevre Örgütü (UNEP), Dünya Bankası ve Chicago Üniversitesi Enerji Politikası Enstitüsü’nün verilerine göre, hava kirliliği hem insan sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratıyor hem de dünya ekonomisine büyük maliyetler yüklüyor.
Hava Kirliliği ve İnsan Sağlığı
DSÖ kılavuz değerlerini aşan yüksek düzeyde kirletici içeren havayı soluyan dünya nüfusunun yüzde 99’u, hava kirliliğinin sağlık üzerindeki etkilerini her geçen gün daha fazla hissediyor. Hava kirliliği en fazla, düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşayan insanları etkiliyor. Özellikle dış mekân hava kirliliği, ince partikül madde nedeniyle felç, kalp hastalıkları, akciğer kanseri ve çeşitli solunum yolu hastalıklarına neden oluyor. İç mekân hava kirliliği de en az dış mekân kadar tehlike arz ediyor.
DSÖ’nün İç Mekân Hava Kirliliği Raporu
DSÖ’nün 15 Aralık 2023’te yayımladığı raporda, dünya genelinde yaklaşık 2,3 milyar insanın yakıt olarak gaz yağı, biyokütle enerjisi ve fosil yakıt kullandığı için ev içi hava kirliliğine maruz kaldığı belirtiliyor. Bu kirlilik, her yıl 237 bini 5 yaş altı çocuk olmak üzere 3,2 milyon insanın hayatını kaybetmesine yol açıyor. Dünya genelinde iç ve dış mekân hava kirliliği, yılda ortalama 7 milyon erken ölüme neden oluyor.
Partikül Madde ve Ölüm Oranları
2019 yılında ince partikül maddeye maruz kalma nedeniyle dünya genelinde 4 milyon kişi hayatını kaybetti. Bu ölümlerin en fazla görüldüğü ülke 1 milyon 423 bin ile Çin oldu. Çin’i, 979 bin ölümle Hindistan, 114 bin ölümle Pakistan, 106 bin ölümle Endonezya, 90 bin ölümle Mısır ve 73 bin ölümle Bangladeş takip etti.
Hava Kirliliğinin İnsan Ömrüne Etkisi
Hava kirliliği, insan ömrünü ortalama 2,3 yıl kısaltıyor. Hava kirliliğinin insan ömrünü kısaltmadaki etkisi, alkol kullanımı ve ulaşım yaralanmalarından daha fazla. Bölgesel olarak hava kirliliği Asya’da insan ömrünü 3,3 yıl, Afrika’da 1,3 yıl, Latin Amerika’da 0,9 yıl, Avrupa ve Kuzey Amerika’da ise 0,6 yıl kısaltıyor. Ülke bazında ise Bangladeş’te 6,8 yıl, Hindistan’da 5,3 yıl, Nepal’de 4,6 yıl, Pakistan’da 3,9 yıl, Çad ve Myanmar’da 2,9 yıl, Kongo Cumhuriyeti ve Ruanda’da 2,7 yıl olarak öne çıkıyor.
Ekonomik Maliyet
Dünya Bankası’nın 2022’de yayımladığı rapora göre, 2019’da ince partikül madde barındıran hava kirliliği nedeniyle meydana gelen ölüm ve hastalıkların küresel maliyeti 8,1 trilyon dolar olarak hesaplandı. Bu rakam, küresel gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) yüzde 6,1’ine eşdeğer. Bölgesel olarak, Kuzey Amerika’da GSYİH’nin yüzde 1,7’si, Doğu Asya ve Pasifik’te yüzde 9,3’ü ve Güney Asya’da yüzde 10,3’ü hava kirliliği nedeniyle kaybediliyor.
